22 maja w Filii nr 2 w ramach XV edycji otwartych wykładów z historii sztuki 2023/2024 naszym prelegentem był dr hab. Aleksander Wójtowicz prof. UMCS. Tematem wykładu było „Przyrodopisanie”. Autor wykładu pełni funkcję kierownika Muzeum im. Józefa Czechowicza, jego specjalnością jest awangarda artystyczna, szczególnie Pierwsza Awangarda oraz dawne księgi przyrodnicze poświęcone ornitologii.
Podczas wykładu pan prof. Aleksander Wójtowicz dokładnie wyjaśnił terminologię związaną z „przyrodopisaniem” - z języka niemieckiego tłumaczonym jako „pisanie o naturze” - pojęcie azylu i Arkadii oraz rozumienie natury na przestrzeni wieków. Omówił jej interpretację w czasach antycznych, romantyków, utopistów, aby dotrzeć do ery konstruktywizmu, który zapoczątkował tryumf człowieka nad przyrodą, z dominującym wynalazkiem betonu. Niestety ten ostatni nurt zapoczątkował drogę do tragicznej sytuacji opisanej w książce „Szósta katastrofa. Historia życia a przyszłość ludzkości” autorstwa Richarda Leakey'a.
Jako ornitolog-pasjonat pan prof. Aleksander Wójtowicz omówił również wybrane książki o tematyce ornitologicznej, między innymi „Myślistwo ptasze” z końca XVI wieku Mateusza Cygańskiego czy dzieła Władysława Taczanowskiego, który w XIX wieku opisał wszystkie gatunki ptaków pod względem morfologicznym oraz miejsca ich występowania. Władysław Taczanowski był autorem ok. 590 prac naukowych i opracowań haseł encyklopedycznych (większość haseł zoologicznych w Encyklopedii powszechnej S. Orgelbranda), m. in.: „O ptakach drapieżnych w Królestwie Polskim pod względem wpływu, jaki wywierają na gospodarstwo ogólne” (1860), „Oologia ptaków polskich” (1862), „Ptaki krajowe” (t. 1–2, 1882) czy „Spis ptaków Królestwa Polskiego, obserwowanych w ciągu ostatnich lat pięćdziesięciu” (1888).
Kolejnym z omawianych przyrodników był Włodzimierz Puchalski, z wydaną w 1953 r. książką „Bezkrwawe łowy” stanowiącą przykład retoryki myślistwa. Autor opracowania był polskim agronomem, myśliwym, fotografikiem i reżyserem filmów przyrodniczych.
Wśród dzieł poświęconych naturze, także zawierających opisy katastroficznych skutków jej zanieczyszczenia, prof. Aleksander Wójtowicz omówił trylogię fantastyczną „Problem trzech ciał” autorstwa Liu Cixin oraz „Milczącą wiosnę” Rachel Carson, w której autorka przestała słyszeć owady niszczone przez pestycydy.
Na zakończenie autor wykładu poruszył tematykę grupowania przyrody na tak zwaną Pierwszą przyrodę - rezerwaty i pomniki przyrody, starodrzewia, torfowiska - Drugą przyrodę - obejmującą elementy krajobrazu rolniczego w miastach: pola, łąki, sady, pastwiska, aleje, zadrzewienia czy lasy gospodarcze - Trzecią przyrodę - parki, ogrody historyczne, skwery - oraz Czwartą przyrodę - tereny zapuszczone, pozostawione same sobie z licznymi patykami i badylami jako sukcesja przyrody i nieużytków miejskich.
Po wykładzie miała miejsce dyskusja o lubelskich ptakach i ich zachowaniu.
Dokumentację fotograficzną z wykładu wykonała pani Beata Wijatkowska z działu Promocji i Marketingu Miejskiej Biblioteki Publicznej.
