Miejska Biblioteka Publiczna w Lublinie, Instytut Nauk o Kulturze UMCS oraz Lubelskie Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych zapraszają na XVII edycję otwartych wykładów z historii sztuki 2025/2026 pt. "Krytyka obrazu. Od Platona do Visual Studies".
Tegoroczny projekt trwa od 1 października 2025 roku do 10 czerwca 2025 roku. Wykłady stanowią kompendium wiedzy niezbędnej każdemu, kto interesuje się sztuką i kulturą europejską i światową.
Wykłady odbywają się w Filii nr 2 MBP, ul. Peowiaków 12, w wyznaczone środy o godz. 17.30.
Problem obrazu, niekoniecznie obrazu w sensie artystycznego wytworu, stał się jednym z najważniejszych zagadnień poruszanych dziś w historii sztuki i innych naukach humanistycznych. Nierzadko zainteresowanie obrazem wynika z krytyki historii sztuki jako dziedziny wiedzy. Obraz i jego znaczenie, jego oddziaływanie na widza, sposoby jego powstawania, były przedmiotem krytycznej refleksji od niepamiętnych czasów.
Platon w swoich dialogach wielokrotnie podnosił kwestię obrazu, kwestię naśladowania, tworzenia podobizn, poddając te wszystkie problemy głębokiej i wszechstronnej krytyce. Platon wysunął szereg argumentów natury poznawczej, etycznej, ontologicznej, podważając status oraz poznawcze roszczenia sztuki tworzenia wizerunków. Zarzuty Platona do dziś dnia są przedmiotem niesłabnącego zainteresowania. W dziejach kultury europejskiej wciąż pojawiały się postawy niechętne w stosunku do obrazów. Dziś szeroko zakrojone studia o charakterze interdyscyplinarnym, a „visual studies” do nich należą, odnoszą się do kwestii obrazów, obrazowości, wizualności, poddając krytyce sam proces widzenia – widzenie nie jest procesem neutralnym, ale raczej wiązką różnych aspektów, będących wytworem kultury i rozmaitych postaw ideologicznych. Obrazy nie tyle odzwierciedlają jakąś rzeczywistość, ile ją tworzą, realizując rozmaite funkcje i służąc prymatowi sprzecznych interesów. Ruskinowski model „niewinnego oka” stał się przykładem charakterystycznego złudzenia, potwierdzeniem iluzoryczności mitu o istnieniu niezaangażowanego widzenia.
Niniejszy cykl wykładów zostanie poświęcony analizie wariacyjnie powracającej w kulturze Europy krytyce obrazu, krytyce widzenia, która ma na celu odsłonięcie pozaobrazowych źródeł tworzenia wizualności, kształtującej właśnie nasz stosunek do rzeczywistości i przeszłości.
Szeroka i zróżnicowana tematyka oraz odmienne perspektywy badawcze pozwolą ukazać, jak złożonym i fascynującym zagadnieniem jest pozornie oczywista praktyka tworzenia i posługiwania się obrazami.
prof. Ryszard Kasperowicz
1 października 2025
prof. Ryszard Kasperowicz - Lęk mimetyka, czyli Platon i obrazy
15 października 2025
prof. Dobrosław Bagiński - OBRAZ – zagadka umysłowa
29 października 2025
dr Marcin Pastwa - Obrazy mocne i słabe
12 listopada 2025
dr Aleksandra Skrabek - Niejasna natura obrazu jako dokumentu. Malarstwo Zinowija Tołkaczewa
26 listopada 2025
dr Marta Ryczkowska - Obraz w przestrzeni publicznej: krytyka wizualności w epoce konfliktów społecznych i politycznych
10 grudnia 2025
dr Jacek Jaźwierski - Contra Catholicorum abusu. Protestancka krytyka malarstwa religijnego
14 stycznia 2026
prof. Piotr Majewski - Trzy koncepcje obrazu malarskiego
29 stycznia 2026
dr hab. Jarosław Cymerman - NaiGRAwanie. Teatr jako zwierciadło, kopia, podróbka rzeczywistości
11 lutego 2026
dr hab. Katarzyna Smyk, prof. UMCS - Bajkowe wizualizacje traumy obozowej. Casus Zofii Posmysz
25 lutego 2026
dr Agata Kusto - Jak wygląda ligawa/ka lubelska i jak się na niej gra? Wizualność we współczesnych prezentacjach muzyki tradycyjnej.
11 marca 2026
dr Przemysław Kaliszuk - Góry i fotografie - dlaczego alpiniści potrzebują zdjęć?
25 marca 2026
mgr Aniela Mroczek - Hiperrealizm a rzeczywistość: rywalizacja, inwentaryzacja czy krytyka?
15 kwietnia 2026
dr hab. Marcin Maron, prof. UMCS - Edward Kłosiński. Sztuka obrazu filmowego
29 kwietnia 2026
Stefan Münch - Od literatury do obrazu i z powrotem
13 maja 2026
dr Elżbieta Błotnicka-Mazur - Mieke Bal - obrazy w zmieniających się ramach
27 maja 2026
dr Katarzyna Weinper - Obraz artysty i jego kolekcji na przykładzie domu-muzeum
10 czerwca 2026
dr Paulina Zarębska-Denysiuk - Herstoryczne narracje w wybranych wystawach poświęconych polskim artystkom.
