13 grudnia w ramach XV edycji otwartych wykładów z historii sztuki 2023/2024 dr Jacek Jaźwierski zaprezentował nam postać słynnego angielskiego artysty – Williama Blake'a (1757-1827), który był poetą, pisarzem, rytownikiem, malarzem, drukarzem i mistykiem. Jego twórczość w pełni oddawała nurt preromantyzmu, a geniusz i wizje przyczyniły się do unikatowości jego dzieł.
William Blake miał bardzo spójną wizję rzeczywistości, poezji i sztuki. Jego zdaniem człowiek rodzi się jako artysta-geniusz – ziarno genialności jest wrodzone. Żyjąc w poczuciu nieustannej klęski, doświadczał licznych wizji, które miały przełożenie na dzieła sztuki. William Blake uważał, że człowiek jest uwięziony w ciele i rozprężony we własnych władzach umysłowych.
Przez cały XVIII wiek pogląd na temat artysty opierał się na koncepcji Arystotelesa, według której stosuje on i doskonali reguły wytwarzania. Od końca XIX wieku geniusz kojarzony był z wielkim intelektem – tego typu umysł posiadał Albert Einsten.
William Blake uważał, że sztuka nie ma nic wspólnego z rozumem. Często polemizował na temat teorii rozumu w odwołaniach do koncepcji Johna Locke'a. Dla empirysty oko stanowiło narzędzie poznania, dla Williama Blake'a najważniejsze było centrum umysłowe, oparte na wrodzonych ideach. Od sfery ducha przechodzimy poprzez widzenie i próbujemy sięgnąć wieczności. Poznajemy wówczas pierwotne źródło egzystencji, do którego pragniemy powrócić. Geniusz traktuje świat materialny jako symbol ukrytej rzeczywistości. Przenikamy przez materię do świata duchowego, którego nie widać. Dla Blake'a sztuka materialna nie była prawdziwa. Gardził Rubensem, Tycjanem i kolorystami. Nie popierał malarstwa Wenecjan. Wielki szacunek miał natomiast dla malarstwa florenckiego operującego rysunkiem, jakie reprezentowali Rafael Santi i Leonardo da Vinci. Michał Anioł stosował mocny, wyrazisty kontur i światłocień. Bardzo precyzyjny rysunek uwzględniał strukturę ciała, którą potem wypełniał światłocieniem. William Blake uważał za geniuszy Michała Anioła, Rafaela i siebie samego. Taki artysta rodzi się raz na jakiś czas, bez uwikłania w historię. Dla symbolisty wyobraźnia i duchowość były jednością pochodzącą z wewnętrznego centrum duchowego. Dzięki temu można nawiązać kontakt z zaświatami, sięgnąć pierwotnej egzystencji, której zostalismy pozbawieni. Dla Blake'a artysta jest kapłanem objawiającym prawdy o rzeczywistości. W oparciu o wizje ilustrował księgi poetyckie i projektował świat. Przejawy mistyczne towarzyszyły mu od dzieciństwa. Stworzył własny panteon postaci świata duchowego. Na jego miedziorytach można zobaczyć zdematerializowaną anatomię u postaci potępionych. Kluczowymi dziełami omówionymi przez Pana Profesora Jacka Jaźwierskiego były: „Stworzenie Adama” i „Dzień Sądu Ostatecznego”.
