XV edycję wykładów z historii sztuki 2023/2024 o haśle przewodnim „Artysta jako... geniusz, wynalazca, pedagog, wizjoner” otworzył Dyrektor Mijskiej Biblioteki Publicznej - Piotr Tokarczuk. Inauguracyjny wykład wygłosił profesor Ryszard Kasperowicz – historyk sztuki, pracownik IHS UW, zajmujący się między innymi problemami estetyki i teorii sztuki XVIII-XIX wieku – wykładem zatytułowanym „Asymptota. Model artysty w ujęciu Novalisa”.
Profesor Kasperowicz rozpoczął swój wykład od przybliżenia sylwetki Novalisa – żyjącego na przełomie XVIII i XIX wieku niemieckiego poety, teoretyka sztuki, filozofa i myśliciela wymykającego się stereotypowemu myśleniu o i tak trudnym do zdefiniowania „ruchu romantycznym”. Novalis nie odcinał się bowiem od osiągnięć i myślenia epoki Oświecenia – był również przywiązany do nauk szczegółowych, a zwłaszcza matematyki, którą rozumiał jako czysto duchową konstrukcję.
Novalis doskonale znał tradycje filozoficzne, a w swojej twórczości odwoływał się do wątków niemieckiego idealizmu. Był również zaznajomiony z współczesnymi jemu nurtami literackimi – tworzył powieść, która niedokończona została przetłumaczona na język polski pod tytułem „Uczniowie z Sais”.
Najważniejsza jednak w kontekście tematu wykładu profesora Kasperowicza była kwestia modelu artysty i sztuki, a zwłaszcza poezji. Język poetycki według Novalisa jest językiem podniesionym do wyższej potęgi, tworzenie to czysto duchowa, odwewnętrzna aktywność, natomiast sam twórca pojmowany jest w kategoriach proroka, wizjonera, mistyka. Profesor Kasperowicz przybliżył również koncepcję romantyzowania świata Novalisa, odczytując zebranym fragmenty jego pism. Romantyzowanie świata według Novalisa było poszukiwaniem pierwotnego sensu, powrotem do tego, co przedhistoryczne, a także wyniesieniem historii do poziomu mitu.
Model artysty w ujęciu Novalisa postuluje, że zadaniem twórcy jest refleksja nad samym aktem tworzenia, a jego celem – osiągnięcie możliwie najwyższego poziomu samoświadomości. Akt tworzenia i akt autorefleksji są ze sobą nierozerwalnie złączone. Poeta jest współkreatorem porządku świata, przetwarza rzeczywistość poprzez posługiwanie się analogią.
Profesor Kasperowicz zakończył swój wykład pojęciem „poezji przyszłości” oraz zaznaczeniem, że model artysty i sztuki Novalisa jest z założenia utopijny – nie może się jeszcze zrealizować, ale w wyobrażeniu przez myśliciela przyszłości, jak powiedział, „wszyscy będziemy poetami”.
Wykładowi towarzyszyła wystawa złożona z plakatów wszystkich piętnastu edycji. Jak zostało wspomniane, nawet pandemia Covid 19 nie zatrzymała ciągłości edycji.
