26 kwietnia 2023 roku w Filii nr 2 Miejskiej Biblioteki Publicznej w ramach XIV edycji otwartych wykładów z historii sztuki odbyła się prelekcja dr hab. Anety Kramiszewskiej o tytule „Przedstawienie Matki Bożej Łaskawej – patronki Warszawy. O wędrówkach kontrowersyjnego toposu i skutkach jego obecności”.
Prelegentka opowiedziała o wizerunku Matki Boskiej w historii i tradycji ikonografii – jego przyczynach i konsekwencjach dla sztuki późniejszych okresów. Przedstawiła między innymi związane z wizerunkiem Maryi motywy ikonograficzne, takie jak strzały w dłoniach czy „płaszcz opiekuńczy”. Oba te symbole symbolizowały ochronę wiernych przed groźnym Bogiem starotestamentowym. Maryja postrzegana i przedstawiana była również jako advocata nostra – pośrednicząca w naszych kontaktach ze sferą sacrum – dlatego w ikonografii znajdowała się najczęściej w przestrzeni między niebem a ziemią. Z biegiem czasu metafora płaszcza zaczęła sporadycznie przenosić się na ikonografię świętych – tak jak w przypadku wizerunków świętego Sebastiana. W XVII wieku topos Maryi opiekuńczej zyskał swój wariant w postaci przedstawienia Matki Bożej jako postaci gniewnej i broniącej naród podczas bitew, wojen czy powstań. Pani Kramiszewska, wzbogacając swoją prezentację multimedialną przedstawieniami ikonograficznymi, zaprezentowała, w jaki sposób topos Matki Bożej Łaskawej modyfikowany i aktualizowany był na przestrzeni wieków na potrzeby współczesności.
