Szczegóły

Kategoria: Inne

Utworzono: 15 styczeń 2021

Odsłony: 508

Sejm przyjął uchwałę w sprawie ustanowienia roku 2021 "Rokiem Tadeusza Różewicza". To hołd dla wybitnego poety, dramaturga, prozaika, scenarzysty i artystycznych dokonań artysty – czytamy w uchwale sejmowej.

Tadeusz Różewicz (1921-2014)
Poeta, dramatopisarz, prozaik. Urodzony 9 października 1921 roku w Radomsku. Syn Władysława Różewicza, urzędnika sądowego i Stefanii z Gelbardów. Uczęszczał do Gimnazjum im. Feliksa Fabianiego w Radomsku. Naukę w szkole średniej musiał przerwać w 1938 roku z powodu trudności materialnych rodziny.

Pierwsze próby literackie zaczął podejmować w okresie szkolnym. Około 1936 roku napisał drobne utwory dramatyczne (Krzywda, Był sobie dom, Nędznicy - częściowo zachowane).

Debiutem pisarza był zbiór Niepokój z 1947 roku. Różewicz otworzył nim nowy rozdział w dziejach polskiej poezji. Objawił się jako kontynuator tradycji awangardy, zwolennik wiersza wolnego, bezrymowego, który oddaje złożoność ludzkiego doświadczenia.
W 1942 roku ukończył tajny kurs szkoły podchorążych. W latach 1943-44 walczył w oddziałach partyzanckich AK. Współpracował z prasą konspiracyjną. Po zakończeniu II wojny światowej, zdał w 1945 roku egzamin maturalny, a następnie rozpoczął studia w zakresie historii sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Równocześnie rozwijał twórczość literacką. Wiersze i prozę publikował m. in. w „Odrodzeniu”, „Pokoleniu”, „Szpilkach” i „Twórczości”. W 1950 roku wyjechał na rok do Budapesztu. Po powrocie do Polski zamieszkał w Gliwicach, a w 1968 roku poeta przeniósł się do Wrocławia.

Tadeusz Różewicz to jeden z najwybitniejszych poetów współczesnych. Należał do pokolenia Kolumbów. Choć pierwsze próby literackie autora Kartoteki powstawały jeszcze przed wojną, ostateczny charakter jego twórczości ukształtowało bolesne doświadczenie wojenne. Jego młodzieńcze wiersze z okresu okupacji zostały zgromadzone w tomie Echa leśne. Wiersz Ocalony stał się wyrazem przeżyć pokolenia porażonego wojną, bezsilnego w obliczu kataklizmu wszystkich humanistycznych wartości.
Wojna, a przede wszystkim temat holocaustu stanowią naczelną oś całej twórczości Różewicza, pojawiają się one zarówno w Czerwonej rękawiczce z 1948 roku, jak i w Nożyku profesora z roku 2001. Doświadczenie wojenne stało się również podstawą do napisania dramatów takich, jak Kartoteka i Do piachu. Inny wielki temat Różewicza to metafizyczna pustka i kryzys duchowy, który poeta wyraził w słynnym wierszu Bez z tomu Płaskorzeźba.

Pisarz poruszał również problem kryzysu kultury europejskiej i wszechobecności popkultury, jak np. w dramacie Stara kobieta wysiaduje. Inne znane utwory dramatyczne Różewicza to Na czworakach i skandalizujące Białe małżeństwo. Wśród opowiadań do najwybitniejszych należą Śmierć w starych dekoracjach (1970).
Otrzymał liczne nagrody za twórczość literacką, m. in. Miasta Krakowa, dwukrotnie Ministra Kultury i Sztuki, Fundacji Alfreda Jurzykowskiego w Nowym Jorku, Nagrodę Państwową I st. za całokształt twórczości poetyckiej, Nagrodę Literacką Miasta Wrocławia, nagrodę honorową Festiwalu Polskich Sztuk Współczesnych we Wrocławiu, nagrodę Złotego Centaura Akademii Sztuki i Pracy w Salsomaggiore, Austriacką Nagrodę Państwową, nagrodę Polskiego Ośrodka Międzynarodowego Instytutu Teatralnego, nagrodę Ministerstwa Spraw Związkowych i Europejskich Związku Dolnej Saksonii w Hanowerze, nagrodę im. Jana Parandowskiego Polskiego PEN Clubu, Literacką Nagrodę Miast Partnerskich im. Samuela Bogusława Lindego, Nagrodę „Nowych Książek”, nagrodę literacką im. Władysława Stanisława Reymonta, nagrodę literacką im. Zygmunta Hertza paryskiej „Kultury”, Nagrodę Literacką Nike za tom poetycki Matka odchodzi oraz Ogólnopolską Nagrodę Poetycką im. Józefa Czechowicza przyznaną przez Muzeum Literackie im. Józefa Czechowicza oraz lubelski oddział Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.

Ponadto poeta został wyróżniony tytułem doktora honoris causa między innymi: Uniwersytetu Wrocławskiego, Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, Uniwersytetu Opolskiego, Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, Uniwersytetu Warszawskiego, Uniwersytetu Gdańskiego czy Akademii Sztuk Pięknych we Wrocławiu.

 

zdjecie:By Michał Kobyliński from http://gilling.info/ - Poetyckie Foto Niusy - File:Rozewicz Grass.JPG, CC BY-SA 2.5, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=17798664

 

Szczegóły

Kategoria: Inne

Utworzono: 15 styczeń 2021

Odsłony: 556

 

28 listopada 2020 roku, Sejm RP niemal jednogłośnie, doceniając poczesne miejsce pisarstwa Stanisława Lema w literaturze XX wieku i jego znaczenie dla rozwoju kultury polskiej i światowej, ustanawia rok 2021 Rokiem Stanisława Lema.

Stanisław Lem (1921-2006)
Pisarz gatunku hard science fiction, filozof, futurolog oraz krytyk. Urodzony 12 września 1921 roku we Lwowie. Syn Samuela Lema, lekarza laryngologa i Sabiny z Wollnerów. Od 1932 roku uczęszczał do II Państwowego Gimnazjum im. Karola Szajnochy we Lwowie. Studia medyczne rozpoczął w 1940 roku w Instytucie Medycznym we Lwowie, a ukończył w 1948 roku na Wydziale Medycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, gdzie po wojnie osiadł na stałe.

Początkowo ogłaszał artykuły w fachowej prasie lekarskiej. Debiutował w 1946 roku powieścią fantastyczną Człowiek z Marsa, drukowaną w katowickim tygodniku „Nowy Świat Przygód”. Wiersze i opowiadania publikował od tegoż roku w „Kuźnicy” (1946), „Tygodniku Powszechnym” (1946-48) i „Żołnierzu Polskim” (1946-47).

Pierwszą książkę, powieść Astronauci wydał w 1951 roku. Dalsza twórczość przyniosła mu opinię najwybitniejszego przedstawiciela polskiej fantastyki naukowej. Jako odnowiciel jej problematyki i konwencji gatunkowo-stylistycznych oraz eseista-futurolog zyskał rozgłos międzynarodowy. Jego utwory przetłumaczono na ponad 40 języków. Był członkiem stowarzyszeń amerykańskich Science Fiction Research Association i Science Fiction Writers of America. Od 1972 roku należał do Komisji PAN „Polska 2000”. W 1981 roku uzyskał tytuł doctora honoris causa Politechniki Wrocławskiej.

Ogłaszał artykuły z zakresu medycyny w „Polskim Tygodniku Lekarskim” i „Życiu Nauki”. Kontynuując twórczość literacką, publikował opowiadania, recenzje, eseje, artykuły, felietony i opowiadania w „Nowej Kulturze”, „Przekroju”, „Życiu Literackim”, w tygodniowym dodatku „Gazety Krakowskiej” pt. Zdarzenia (cykle: „Felieton praski”, „Felieton”), „Tygodniku Powszechnym”, „Twórczości”, „Miesięczniku Literackim”, „Nurcie”, „Studiach Filozoficznych”, „Tekstach”, „Kulturze” oraz „Itd” . Współpracował też z czasopismami zagranicznymi, m. in z tygodnikiem „Literaturnaja Gazieta”, „Quarber Merkur”, „Science Fiction Commentary” czy „Science Fiction Studies”.

Otrzymał między innymi nagrody literackie: miasta Krakowa, miesięcznika „Problemy”, „Miesięcznika Literackiego”, Ministra Kultury i Sztuki II st. i I st., Nagrodę Państwową I st., Wielką Nagrodę Literatury Detektywistycznej, miesięcznika „Odra”, Fundacji im. A. Jurzykowskiego, Fundacji im. Jana Parandowskiego przyznawaną przez PEN Club, Nagrodę Wielką Fundacji Kultury, a także nagrody zagraniczne, by wymienić: Europejską Nagrodę Państw, austriacką Nagrodę im. Franza Kafki oraz medal międzynarodowego Stowarzyszenia Uczestników Lotów Kosmicznych. Otrzymał również kilka doktoratów honoris causa: Politechniki Wrocławskiej, Uniwersytetu Jagiellońskiego, Uniwersytetu Lwowskiego i Uniwersytetu w Bielefeld. W 1992 roku planetoida nr 3836 uzyskała jego imię. W 1997 roku pisarz został Honorowym Obywatelem Miasta Krakowa.

Dorobek literacki Stanisława Lema obejmuje między innymi powieści i opowiadania fantastycznonaukowe, detektywistyczne i powieść autobiograficzną, eseje futurologiczno-filozoficzne, publicystykę literacką, felietony, wiersze, listy, scenariusze filmowe słuchowisk radiowych, widowisk telewizyjnych, dramaty, a także posłowia i przedmowy do prac innych autorów. Głównym ośrodkiem zainteresowań pisarskich Stanisława Lema była nauka i jej możliwości. Pisarz stawiał pytanie o miejsce człowieka w obliczu nowych technologii. Chętnie wprowadzał motywy z kręgu wyobraźni technologicznej, praw fizycznych i biologicznych, moralności, erotyki czy mechanizmów życia środowiskowego. Sprawą, która najsilniej poruszała jego wyobraźnię, było starcie rozumu ze światem materii.

 

zdjecie: CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=1256

 

 Działalność filii MBP:

Wystawa "Fantastyczny pan Lem"

Wystawa Rok Lema 2021

 

Szczegóły

Kategoria: Inne

Utworzono: 15 styczeń 2021

Odsłony: 479

W uznaniu zasług Cypriana Kamila Norwida dla polskiej sztuki i polskiej kultury, w 200-lecie jego urodzin, Sejm Rzeczypospolitej Polskiej podjął uchwałę ustanawiającą rok 2021 Rokiem Cypriana Kamila Norwida.

Jak głosi uchwała, "...w swojej twórczości Cyprian Kamil Norwid odwoływał się do narodowej i europejskiej tradycji, a zarazem był odważnym nowatorem oraz krytykiem różnych przejawów życia społecznego i politycznego. Patriotyzm podnosił do rangi najwyższej wartości. Podobnie ujmował jako świadomy oraz głęboko wierzący katolik kwestie etyczne, filozoficzne oraz teologiczne".

 

Cyprian Kamil Norwid (1821-1883)
Poeta, prozaik, dramatopisarz, artysta plastyk, głęboki myśliciel i chrześcijanin, gorący, choć niepozbawiony krytycyzmu patriota. Urodzony 24 września 1821 roku w Laskowie-Głuchach pod Radzyminem. W latach 1831-37 uczył się w gimnazjum, którego nie ukończył, następnie w szkole malarskiej Aleksandra Kokulara i w pracowni malarza Jana Klemensa Minasowicza.

Od 1840 roku zamieszczał poezje w czasopismach. Wiersze te dokumentują silne poczucie związku z pokoleniem, które dorosło w kraju po klęsce powstania listopadowego. W 1842 roku opuścił Warszawę, po czym odwiedził liczne kraje w Europie, między innymi Niemcy i Włochy. W 1849 przybył do Paryża, gdzie utrzymywał kontakty z wybitnymi przedstawicielami polskiej i międzynarodowej emigracji (jak np. Fryderykiem Chopinem, Adamem Mickiewiczem, Juliuszem Słowackim, Adamem Jerzym Czartoryskim, Georgem Herweghem czy Aleksandrem Hercenem).

Norwid był samotnikiem, kontakty z otoczeniem utrudniały mu dodatkowo postępujące kłopoty ze słuchem. Niewielkie grono osób z najbliższego otoczenia potrafiło dostrzec jego intelektualną i artystyczną oryginalność. Najbardziej aktywną formą jego kontaktów towarzyskich były listy: utrzymywał ożywioną korespondencję, która z jednej strony jest epistolografią wysokiej próby, z drugiej zaś - cennym przyczynkiem do interpretacji jego poglądów.

Norwid na różne sposoby usiłował uczestniczyć w aktualnym życiu społecznym. Próbował zaangażować się w politykę Hôtelu Lambert i w działalność Księży Zmartwychwstańców. Interpretacja Wiosny Ludów dała początek serii utworów i artykułów publicystycznych, w których Norwid wyłożył swój program ideowy i artystyczny. Wymienić tu należy cykl traktatów poetyckich Wigilia, Pieśni społecznej cztery stron, Niewola, Psalmów-Psalm, dramat Zwolon, poetycki traktat o sztuce Promethidion oraz cykl artystyczny Listy o emigracji.

Niepowodzenia natury osobistej i kłopoty finansowe złożyły się na genezę wyjazdu Norwida do Ameryki. Przebywał w Nowym Jorku zarabiając na życie jako rysownik i rzeźbiarz, walcząc z niedostatkiem i nostalgią. W 1854 roku, po kilkumiesięcznym pobycie w Londynie, przyjechał do Paryża. Po powrocie ponowił próbę sformułowania własnych koncepcji poprzez nową praktykę poetycką. W latach 1855-57 przygotował do druku duży poemat z czasów starożytności Quidam, kreujący nowy typ bohatera („ktoś - jakiś tam człowiek - quidam”). W latach 1856-57 ogłosił pisane prozą poetycką Czarne kwiaty i Białe kwiaty, w 1858 roku rozprawę O sztuce (dla Polaków), a w 1861 roku wydał cykl prelekcji O Juliuszu Słowackim. W publikacjach tych zawarł wykład swoich przekonań estetycznych i literackich, określając również swój stosunek do poetyki poprzedników.

W 1863 roku lipskie wydawnictwo F.A. Brockhaus wydrukowało w serii Biblioteka Pisarzy Polskich jedyny za życia poety wybór jego twórczości. Poezje obejmowały niemal wszystkie podstawowe typy wypowiedzi Norwida, prezentując bogactwo jego warsztatu literackiego. W latach 1865-66 Norwid przygotował do druku swój najoryginalniejszy zbiór poetycki, cykl liryków Vademecum (m. in. Fortepian Szopena, Klaskaniem mając obrzękłe prawice), który uważał za „rzecz na progu nowego cyklu poetycznego w Polsce” i wiązał z nim wielkie nadzieje. Wielokrotne zabiegi o znalezienie wydawcy okazały się daremne.

O publikację było coraz trudniej. W latach 1865-83 bibliografia Norwida notuje zaledwie 21 wierszy i traktat poetycki Rzecz o wolności słowa (Paryż 1869). Nie udało się wydać Norwidowi żadnego z czterech dużych dramatów (Noc tysięczna druga, Wanda, Krakus), „wysokiej komedii” (Aktor, Za kulisami, Pierścień wielkiej damy), jak i tragedii historycznych (Za kulisami, Kleopatra). W rękopisach pozostały też inne ważne utwory z tego czasu, jak poematy (Assunta i A Dorio ad Phrygium), nowele (Tajemnica lorda Singelworth, Stygmat, Ad leones), rozprawa filozoficzna (Milczenie) oraz ostatnia próba dramatyczna poety (Miłość - czysta u kąpieli morskich).

Ciągłe kłopoty finansowe i pogłębiająca się głuchota spowodowały, że w 1877 zamieszkał w Zakładzie św. Kazimierza, przytułku dla ubogich polskich weteranów i sierot, gdzie spędził resztę życia. Pochowany został na cmentarzu w Ivry, niedaleko Zakładu. W 1888 zwłoki zostały przeniesione na polski cmentarz w Mortmorency i pogrzebane w zbiorowej mogile.

Norwid był jednym z najoryginalniejszych i najwszechstronniejszych polskich pisarzy i myślicieli. Rzeźbiarz i malarz, znawca muzyki, co wywołało znaczny wpływ na jego obrazowanie poetyckie. Tłumacz między innymi Dantego, Szekspira, Byrona. Uprawiał publicystykę polityczną i społeczną, eseistykę filozoficzną, krytykę literacką i artystyczną. Norwid ogłosił również wiele tekstów publicystycznych komentujących aktualne wydarzenia polityczne, w których usiłował formułować programy dostosowane do zmieniających się czasów.

Współcześnie niemal każda generacja odkrywa w pismach Norwida głębokie, nowatorskie treści, przede wszystkim w zakresie myśli społeczno-politycznej i patriotycznej. Współczesnym lubelskim badaczem, który zgłębił twórczość Norwida, jest prof. Józef Franciszek Fert, były kierownik Międzywydziałowego Zakładu badań nad Twórczością Cypriana Norwida na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim im. Jana Pawła II w Lublinie. Właśnie ukazała się nowa książka prof. Ferta Życie Cypriana Norwida. Pamiątka dwusetnej rocznicy urodzin Poety. 1821-2021, która może stać się niezwykle cennym przewodnikiem dla czytelników w różnym wieku.

zdjecie: By Michał Szweycer - Polona.pl, Domena publiczna, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=71128073

 

Działalność filii MBP

Cyprian Kamil Norwid - wystawa

 

 

Szczegóły

Kategoria: Inne

Utworzono: 15 styczeń 2021

Odsłony: 549

 

"W uznaniu zasług Krzysztofa Kamila Baczyńskiego dla polskiej sztuki, polskiej niepodległości i polskiej kultury, w 100-lecie jego urodzin, Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ogłasza rok 2021 Rokiem Krzysztofa Kamila Baczyńskiego." - głosi uchwała. (PAP)

 

Krzysztof Kamil Baczyński (1921-1944)

Poeta czasu wojny, podchorąży Armii Krajowej, podharcmistrz Szarych Szeregów, jeden z przedstawicieli pokolenia Kolumbów. Urodzony 22 stycznia 1921 roku w Warszawie. Syn Stanisława Baczyńskiego, krytyka literackiego, działacza socjalistycznego i Stefanii z Zieleńczyków, nauczycielki, autorki podręczników szkolnych.

Próby poetyckie rozpoczął już jako uczeń warszawskiego Państwowego Gimnazjum im. Stefana Batorego. Pierwszy zachowany wiersz pt. Wypadek przy pracy pochodzi z 1936 roku. Był członkiem ZHP. Związany ze środowiskiem młodzieży lewicowej (organizacja Spartakus). W czasie okupacji niemieckiej, którą spędził w Warszawie, zbliżył się do ugrupowań socjalistycznych, wydających podziemne pisma: „Płomienie” i „Droga”. Od 1943 roku uczestniczył w tajnych kompletach polonistycznych, w tymże roku wstąpił do Harcerskich Grup Szturmowych, które stały się zalążnią batalionu Armii Krajowej „Zośka” oraz ukończył konspiracyjną Szkołę Podchorążych Rezerwy (krypt. Agrykola). Uczestnik Powstania Warszawskiego. Poległ w walce jako żołnierz batalionu „Parasol” Armii Krajowej przy Placu Teatralnym w 1944 roku.

Twórczość poety przypadła głównie na lata okupacji. Nie licząc dwóch zbiorków odbitych na hektografie w siedmiu egzemplarzach i kilku wierszy w antologiach (Pieśń niepodległa i Słowo prawdziwe), zdążył ogłosić tylko dwa konspiracyjne zbiory: Wiersze wybrane i Arkusz poetycki. Jego wiersze ukazywały się w podziemnych antologiach (anonimowo) i w czasopismach, między innymi w 1943 roku w „Dniu Warszawskim” i „Miesięczniku Literackim”. Był również autorem piosenek żołnierskich. Jako poeta współpracował z referatem literackim Podwydziału Propagandy Mobilizacyjnej „Rój” Biura Informacji i Propagandy AK. W 1942 roku rozpoczął studia polonistyczne na tajnych kompletach Uniwersytetu Warszawskiego.

Pierwszy powojenny wybór wierszy Baczyńskiego ukazał się w 1947 roku (Śpiew z pożogi). Z czasem, poeta uznany został powszechnie za najwybitniejszego twórcę pokolenia wojennego, a nawet stał się przedmiotem kultu, widocznego w najmłodszym pokoleniu.

Mimo młodego wieku był dobrze znany i ceniony w kręgach literackich podziemia. W rękopisach zachowała się szczęśliwie cała jego spuścizna: ok. 500 utworów poetyckich, w tym kilkanaście obszernych poematów, ok. 20 opowiadań i fragmentów prozatorskich, ponadto wierszowany dramat.

W dorobku artystycznym nawiązującym do tradycji romantycznej, wyraziły się przeżycia typowe dla generacji poety: zrozumienie chwili historycznej połączone z patriotycznym nakazem walki z najeźdźcą oraz przeczucia i obawy katastroficzne wobec zagrożenia całego sensu historii,a jako równowaga dla tych postaw widzenie piękna świata i przyrody, liryczna do nich tęsknota. Wreszcie - poczucie i konieczność wyboru między stanowiskiem artysty a obowiązkiem narodowym.

 

Zdjecie: https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=2479883

 Działalność filii MBP:

Wystawa "Krzysztof Kamil Baczyński"

Wystawa "Krzysztof Kamil Baczyński - nie tylko poeta"