Miejska Biblioteka Publiczna w Lublinie, Instytut Nauk o Kulturze UMCS oraz Lubelskie Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych zapraszają na wykład dr. Marty Ryczkowskiej „Obraz w przestrzeni publicznej: krytyka wizualności w epoce konfliktów społecznych i politycznych " w ramach XVII edycji otwartych wykładów z historii sztuki "Krytyka obrazu – od Platona do Visual Studies".
26 listopada 2025, godz. 17.30 - Filia nr 2 MBP, ul. Peowiaków 12
Obrazy obecne w przestrzeni publicznej – od murali i graffiti, przez pomniki, aż po różnego rodzaju interwencje wizualne – nigdy nie są neutralne. Stanowią narzędzie walki o przestrzeń wspólną, kształtują codzienne doświadczenie przechodniów, a zarazem odzwierciedlają relacje władzy i różne interesy społeczne. Murale polityczne w Ameryce Łacińskiej, prace Banksy’ego, czy interwencje artystów w miastach postsowieckich pokazują, że obraz umieszczony w przestrzeni ulicy może mieć znacznie większą moc oddziaływania niż ten eksponowany w galerii, ponieważ bezpośrednio wchodzi w kontakt z codziennością i realnym życiem ludzi. Jednym z kluczowych obszarów, w których wizualność staje się polem konfliktu, są spory o pamięć zbiorową. Pomniki i inne formy upamiętnienia nie tylko utrwalają historię, ale także stają się miejscem jej negocjacji i krytycznej reinterpretacji. Przykłady takie jak obalanie pomników kolonialnych w kontekście ruchu Black Lives Matter, artystyczne działania wokół pamięci Holocaustu i traumy wojennej czy projekty Joanny Rajkowskiej czy Oskara Dawickiego w Polsce pokazują, że obrazy w przestrzeni publicznej mogą równie dobrze cementować dominujące narracje, jak i je podważać. Analiza obrazów w przestrzeni publicznej prowadzi do szerszego wniosku, że wizualność sama w sobie nie jest procesem neutralnym, ale stanowi konstrukcję kulturową i ideologiczną. To, co i jak widzimy, zawsze jest uwarunkowane interesami politycznymi, społecznymi i ekonomicznymi. Obrazy nie tyle odzwierciedlają rzeczywistość, ile ją współtworzą. Przykłady propagandy wizualnej w PRL, współczesnych kampanii reklamowych i politycznych czy praktyk artystów-aktivistów, takich jak Krzysztof Wodiczko czy Artur Żmijewski, pokazują, jak cienka bywa granica między obrazem jako narzędziem krytyki a obrazem jako instrumentem manipulacji. Celem wykładu jest więc ukazanie przestrzeni publicznej jako areny, na której obrazy stają się narzędziami zarówno władzy, jak i oporu, oraz wskazanie, że wizualność publiczna współkształtuje nasze postrzeganie historii, wspólnoty i rzeczywistości.