Decyzją Sejmu RP jednym z patronów 2024 roku został Melchior Wańkowicz. W tym roku obchodzimy 50. rocznicę śmierci pisarza, dziennikarza i publicysty.

Jeden z najwybitniejszych reportażystów w historii literatury polskiej urodził się w 1892 roku. Pierwsze tomy reportaży i wspomnień wydał w okresie międzywojennym. Podczas II wojny światowej pracował jako korespondent wojenny przy II Korpusie Polskim gen. Władysława Andersa. Po wojnie wydał swoją najbardziej znaną monografię - Bitwę o Monte Casino - dzieło o największej bitwie tego korpusu. Stworzył typ opowieści reportażowej, łączącej autentyzm zdarzeń z elementami wspomnieniowymi i fabularno-anegdotycznymi.

Bezpośrednio po wojnie przebywał na emigracji. W 1958 roku powrócił do rządzonej przez komunistów Polski. W roku 1964 podpisał List 34, z protestem między innymi przeciwko cenzurze, przez co naraził się na kilkutygodniowy areszt i proces sądowy.

Po powrocie do kraju wydał utwory wspomnieniowo-gawędziarskie Tędy i owędy, reportaż Prosto od krowy oraz wielotematyczny zbiór Zupa na gwoździu. Opublikował też trylogię amerykańską W ślady Kolumba, wybór reportaży z lat 1936-58 Od Stołpców po Kair oraz przegląd dorobku publicystycznego z całego życia Przez cztery klimaty. Sumę poglądów o polskim i światowym reportażu zawarł w zbiorze esejów Karafka La Fontaine'a, stanowiącym autokomentarz do własnej twórczości. Wańkowicz jest też autorem publikacji o dziejach Pomorza Walczący Gryf, zbioru studiów Wojna i Pióro oraz wydanych na emigracji głośnych broszur polemicznych Kundlizm i Klub trzeciego miejsca.

Jego twórczość była tłumaczona na język angielski, włoski, francuski i niemiecki.

 

Melchior Wańkowicz - portret

Fot. Narodowe Archiwum Państwowe